Samen struinen door de slums

Rond half 8 werd er subtiel op de deur geklopt. Kees is gearriveerd!! Vanaf nu weer lekker samen ;-)

We hebben een paar heerlijke dagen door deze megastad rondgestruind. 18,4 miljoen inwoners; meer dan in heel Nederland. Dat kan je je toch niet voorstellen!

Er is dus genoeg te zien. De mini winkeltjes die meer op een kast dan op een winkel lijken. Het superdrukke verkeer dat voor het overgrote deel uit geel zwarte taxi’s bestaat. De straatkapper, -tandarts, -schoenmaker, -horlogemaker…….

Er wonen hier naast Hindoes, Sikhs en Jain ook veel Moslims. Sommige vrouwen zijn volledig in het zwart gehuld en compleet gesluierd, anderen dragen juist vrolijke felgekleurde kleding en alleen een hoofddoek. In de Hindoe restaurantjes eten ook Moslims en andersom. De moslim restaurantjes zijn wel net even schoner……...

Het oversteken van de straat in een uitdaging op zich, maar we worden er steeds beter in. Met een gezonde mix van lef, timing, attitude en gezond verstand komen we steeds zonder kleerscheuren aan de andere kant. En het feit dat we ons realiseren dat het verkeer links rijdt helpt ook ;-)

Ons dagelijkse ontbijtje is lekker Indiaas; Masala Dosa. Een soort grote pannenkoek met daarin gekruide aardappel. Hmmmm…….

Het hotel ligt direct naast de Colaba Causeway; een waar shopparadijsje. We komen dagelijks langs de vele marktkraampjes waar ik me in moet houden om niet meteen al allerlei superleuke slippers en hebbedingen in te slaan. Stripboeken fan Kees heeft wel z’n eerste Kuifje in Hindi aangeschaft ;-) Ook hebben we een nieuwste uitgave (maar toch 2e hands) Lonely Planet aangeschaft. Die van mij dateert namelijk van 2009! Beetje oud dus ;-)

Naast leuke taferelen, heel veel verkeer en nog veel meer mensen heeft Mumbai ook supermooie gebouwen.

Op steenworp afstand van ons hotel de Gateway of India; Mumbai’s eigen “Arc de Triomphe” uit 1924. Van daaruit heb je mooi uitzicht op het beroemde Taj Mahal Palace waarvan men beweert dat de eigenaar (Parsi industrieel J.N. Tata) dit uit wraak heeft laten bouwen omdat hij het prestigieuze Watson’s niet in mocht. Dat was alleen voor blanken. De Taj staat er nog steeds, Watson’s is allang verdwenen.

Andere statige gebouwen als de National Gallery of Modern Art, de Town Hall en het High Court steken af tegen ander verwaarloosde koloniale pandjes of bouwvallige Indiase huizen. Er zijn enorm veel musea, maar wij hebben het er maar bij eentje gehouden: het Bhau Daji Lad Mumbai City Museum met z’n over the top Victoriaans interieur. Daarnaast bleek een dierentuin te liggen dus die hebben we ook gelijk maar even mee gepakt. Entree was 20 Rupee (€ 0,28) maar dan heb je ook wat.

Waarschijnlijk ooit door de Engelsen op perfectionistische wijze aangelegd maar na hun vertrek nooit meer onderhouden. Leegstaande verblijven, verlaten apenrotsen, doorgeroeste hekken…..het was een trieste bedoening. Ondanks dat wordt de dierentuin drukbezocht door families en verliefde stelletjes die juist even aan hun familie proberen te ontsnappen.

En tempels……….ook in overvloed. We hebben de Mahalaksmi tempel bezocht en de rituelen gadegeslagen. In de directe omgeving van de tempel wordt van alles verkocht; allerlei frutsels die als offer dienen, bloemen (altijd Afrikaantjes), snacks en felgekleurde poeders waar prachtige figuren mee worden gemaakt.

Vanaf de tempel zijn we met een shared taxi naar het Dhobi Ghat gegaan. Het was even proppen - vol in is India tenslotte nooit echt vol – maar beter dan lopen in de hitte en voor een klein stukje best te doen. Medepassagiers zijn allemaal even nieuwsgierig. Waar we vandaan komen? Standaard antwoord is NIET Holland; gek genoeg kennen ze dat hier niet. Als we Netherland zeggen zien we meteen tekenen van herkenning.

De Dhobi Ghat; voor mij op herhaling maar toch weer leuk. Nu zijn we er na het uitzicht van bovenaf ook echt ingelopen. De was wordt in grote betonnen troggen schoon geslagen, maar er blijken ook grote, antiek ogende wasmachine’s te staan. In de schaduw wordt de was gestreken; soms met een strijkijzer op kolen, soms met een ouderwetse maar toch elektrische strijkbout.

We zijn over een van de vele cricketvelden gelopen. Het was inmiddels zondag, en er werden héél veel wedstrijden tegelijk gespeeld. Cricket is enorm populair en wordt – behalve op de officiële velden ook overal op straat gespeeld. Vaak met zelfgemaakte ballen en bats.
De laatst dag hebben we – na enige twijfel – aan een slum tour besteed. Het voelt toch een beetje raar om met een groep toeristen onder leiding van een gids door een sloppenwijk te wandelen om naar andermans ellende en armoede te kijken. Maar ik had er veel positieve verhalen over gehoord en het geld dat je voor de tour betaalde werd ook in de slum geïnvesteerd, dus vooruit dan maar.

We ontmoetten de gids en andere groepsleden op het station van ChurchGate en vertrokken per trein richting Dharavi. Na een klein stukje lopen staken we via een hoge brug een drukke weg over. Aan de andere kant lag de Dharavi Slum onder ons. Vanaf hier was het strikt verboden foto’s te maken; dit uit respect voor de bewoners. In ruil daarvoor kregen we per mail foto’s die door (voormalige) slumbewoners zelf waren gemaakt.

De tour was absoluut de moeite waard!
Dharavi is met z’n 200 ha oppervlakte de grootste sloppenwijk van India. Er wonen meer dat 1 miljoen mensen. Per 15.000 mensen is er 1 toilet. Elektriciteit is op zwaar geïmproviseerd wijze aangelegd. Tijdens de monsoon (= heel veel regen) levert dat gevaarlijke situaties op. Er zijn markten, winkels, scholen, dokter, tandartsen…. Eigenlijk is Dharavi een stad op zich.

Dharavi wordt ook één van de meest inspirerende economische modellen van Azië genoemd. Het doolhof van gammele keetjes, open riolen en smalle steegjes bevat zo’n 15.000 eenkamerbedrijfjes waar rond een kwart miljoen mensen werken, ook vaak van buiten Dharavi. Deze slum heeft werkgelegenheid en dus forensen! Per jaar wordt er naar schatting € 800 miljoen omzet gedraaid. Producten worden niet alleen in Mumbai maar door heel India gebruikt en zelfs geëxporteerd.

De meeste bedrijfjes doen iets in de afvalrecycling. Door de hele megastad Mumbai verzamelt jong en oud dagelijks “materialen” uit de hele stad. In Dharavi worden aluminium blikken omgesmolten, zeepresten uit scholen en hotels in grote vaten opgeslagen, leer her bewerkt, olievaten hersteld en afgedankt plastic op kwaliteit gesorteerd en omgevormd. Daarnaast zijn er ontelbare ateliers waar kleding, koffers, tassen enz. worden gemaakt.

De slum wordt in tweeën gedeeld door een open riool met stinkend zwart water. Dit moet ooit een normale rivier geweest zijn.
Aan de ene zijde wordt het zware, ongezonde en chemische werk gedaan. Arbeiders werken hier onder zware omstandigheden en bouwen machines, versnipperen plastic en smelten gebruikt aluminium om tot aluminium “broodjes”. En dat in deze hitte…………

Aan de andere zijde zitten bakkerijtjes, ateliers, pottenbakkers; het betere werk. Op de markt was qua groente en fruit echt alles te koop.
Mensen waren overal supervriendelijk, kinderen renden ons lachend en groetend tegemoet. Wat een enorm bijzondere plek en wat goed dat we toch gegaan zijn!

Helaas staat de toekomst van Dharavi onder druk. Projectontwikkelaars azen op de grond en bieden bewoners 70 m2 woonruimte aan in een nieuw flatgebouw als ze instemmen met ontruiming. Vanaf het dak van één van de hoogste gebouwtjes wees onze gids ons op zo’n “project”. Er stonden 3 flatgebouwen: 2 nieuwe, hagelwitte met een luxe uitstraling en een grauwe flat die er al 50 jaar leek te staan. Ze waren allemaal nog geen 10 jaar oud. De hagelwitte flats bestaan uit woningen die verkocht zijn. In de grauwe flat wonen de voormalige slumbewoners op de hun toegezegde 70 m2. De projectontwikkelaar heeft voor deze flat de allergoedkoopste materialen gebruikt en dat is te zien. Andere slumbewoners zullen hier niet meer intrappen. De tegenstand tegen verder plannen is groot. Bewoners willen verbetering van de huidige omstandigheden en geen protserige, nieuwe buitenwijk. De gids vertelde dat bewoners wettelijk gezien eigenaar zijn van de plek waar ze wonen. Ik hoop voor hen dat dit zo blijft……………

Na Dharavi hebben we afscheid genomen van de gids en de rest van de groep en ons verblijf in Mumbai afgesloten met een “diner” in een van de lokale tentjes. Daarna in de spits (!) met het boemeltje terug naar Churchgate en per taxi naar het hotel om een paar uurtjes slaap te pakken. Onze trein naar Aurangabad vertrekt om 06.15 uur.

Kees heeft zijn eerste dagen in India glansrijk doorstaan.

Er bestaan 2 groepen mensen: zij die van India houden en zij die India háten. Vooralsnog lijkt het erop dat Kees niet tot die 2e groep behoort. Gelukkig………… :-)

P.S.
Helaas dus geen eigen foto’s van Dharavi, maar wel een link naar foto’s van de tourorganisatie die hier o.a. onderwijsprojecten ondersteunt:

https://www.flickr.com/photos/119419058@N08/sets/72157641841763365/with/14841695557/

Als de link niet direct werk dan gewoon fff copy-paste in je browser ;-)